Anders dan het lenteweer waren de Schalke-fans er op 11 april van dit voorjaar, vroeg bij. Een buslading allerlulligst uitgedoste vrijgezellenfeestgangers werd gedumpt in de feeststraat van het Zeeuwse Renesse. Als dat maar goed gaat. En verdomd, het ging (min of meer) goed. Tot iemand – vlak voor de bus weer vertrekken zou – meende een arrestatie te moeten verrichten. Enfin. Eén knokpartij van Duitse jongens met de politie van Renesse maakt nog geen zomer, maar het is een begin.
Het weerbericht voor Pinkpop voorspelt opnieuw onweer en overal elders in het land is het ook feest. In Amsterdam staan dit jaar ongeveer driehonderdvijftig grotere evenementen gepland. Dat is nog los van de gewone toeristentoevloed waarover de spraakmakende Amsterdamse gemeente graag een principieel debat wil met de wethouder. Die wethouder voelt daar helemaal niks voor. Ze heeft al laten weten dat iedereen welkom is en dat ze gaat experimenteren met crowdmanagement (‘Kijk ook eens in Oost’) en crowdcontrol (videomonitoring en looprouteadviezen via matrixborden).
Toen hangjongeren nog bromnozems heetten, experimenteerde Amsterdam ook al met de beïnvloeding van potentieel gevaarlijke menigten. De criminoloog Prof. Wouter Buikhuisen stuurde zijn studenten tussen de relbeluste jongelui en liet hen demotiverende praatjes rondstrooien. ‘Kom, we gaan maar naar huis. Het wordt toch niks meer vanavond’. Deze ‘agenten anti-provocateurs’ werden veelal ontmaskerd en uitgelachen.
Later werd bij tal van gelegenheden (voetbal- en kraakrellen) veel ervaring opgedaan met M.E. tactieken afgewisseld door optredens met de platte pet. Een repertoire waarin de psychologie niet verder gaat dan ‘good cop, bad cop’. Een repressieve vorm van menigtemanagement die nog altijd heel handig is voor buitenstaanders die snel willen weten waar het in een uitgaansgebied staat te gebeuren (het plein met de blauwe busjes in het zijstraatje).
Inmiddels hebben we dankzij internet en sociale media kennis gemaakt met het fenomeen van de flitsmenigte. Een op Facebook aangekondigd tuinfeestje deed Drenthe op zijn grondvesten schudden. Maar ook aan de kant van het gezag zit men niet stil. Weersverwachtingen, verkeersberichten, bewakingsbeelden, pijlsnelle data- en Twitteranalyses zorgen ervoor dat in de control rooms en crisiscentra van dit land de vinger aan de pols blijft. Ook nu zit in een aantal gemeenten waarschijnlijk een veelkoppig team met opgerolde mouwen paraat bij de beeldschermen: alles om de kermis, het corso of het festival tot een goed einde te brengen.
Je zou bij al die data en techniek nog heimwee krijgen naar het psychosociaal veldwerk van Buikhuisen. Mocht dat het geval zijn, dan raad ik Terschelling aan. Op het mooiste eiland van de Wadden komt in juni al dertig jaar lang heel Noord Nederland inclusief Amsterdam samen voor het Oerol-festival. Tien dagen locatietheater, muziek, drank en huurfietsen voor zo’n 50.000 bezoekers verspreid over het hele eiland. Nooit een wanklank gehoord. En mocht het deze keer toch niet helemaal goed gaan, dan is dat de betreurenswaardige uitzondering die de regel bevestigt.
Het geheim? In de eerste plaats de geitenwollensokkengoedmoedigheid uit de provincie die iedere opgefokte Amsterdammer onschadelijk weet te maken. In de tweede plaats de geoliede organisatie die na dertig jaar subtiel is gefinetuned. En in de derde plaats het vrijwilligersleger dat ongewenst gedrag steevast tegemoet treedt als een misverstand dat eenvoudig weggenomen kan worden.
Als er dan toch gesanctioneerd moet worden – bijvoorbeeld bij foutparkeren dat met duizenden fietsen in een weiland goed mis kan gaan – dan met een knipoog. De foutparkeerder vindt zijn fiets terug op het ‘foute-fietsen-veldje’. Een gemarkeerd hoekje van het weiland met een omgekeerde kist als podium. Wie zijn fiets terug wil wordt hier door een meisje met een stralende lach een tikje dwingend uitgenodigd om dan eerst op de kist te gaan staan en een liedje te zingen. Entertainment met een hoge afschrikwekkende werking.
Als de stress van het zomerfeestseizoen achter de rug is, wens ik alle crisiscentrummedewerkers van dit land een werkbezoek aan Terschelling. Een overtocht voor een cursus beheer van de openbare ruimte in uitzonderlijke omstandigheden en crowdmanagement met een vriendelijk gezicht.
Bas van Horn
Deze blog werd op 12 juni geplaatst bij ROmagazine