Precies twee jaar geleden was ik te gast bij een bijeenkomst van de Veerstichting. Een club die het studerend kroost van onze maatschappelijke- en bestuurlijke elite voorbereidt op het – te zijner tijd – overnemen van het stokje. Het thema was de toekomst van macht en gezag. Een van de sprekers, een kolonel in hemdsmouwen, somde alle misrekeningen van Poetin op en gaf hem nog enkele weken, maanden hooguit. Dan zou zijn oorlog in Oekraïne verloren zijn en zag het er ook thuis in Rusland niet goed uit voor de dictator.

Nu, twee jaar later, wint Rusland terrein in Oekraïne, raadt de Nederlandse Vereniging van Banken aan contanten in huis te halen en meent Secretaris-Generaal van de NAVO Rutte dat we ons mentaal op oorlog moeten voorbereiden. Over wat dat is en hoe dat moet, zijn al te veel columns geschreven en cartoons getekend. Het is Wenken voor de bescherming van uw gezin en uzelf tijdens de jongste dag, (1961) van Harry Mulisch revisited.

Concreter wordt het waar de rijksoverheid ons op individueel niveau adviseert een radio op batterijen, een zaklamp, mondvoorraad en drinkwater voor een paar dagen in huis te halen. Van de overheid op lokaal niveau horen we slechts dat de VNG zich aansluit bij de oproep tot versterkte weerbaarheid tegen cyberdreiging, terrorisme, extreem weer en oorlog. Waar dat concreet uit zal bestaan moet komend jaar duidelijk worden uit overleg onder leiding van het ministerie van Justitie en Veiligheid, het Veiligheidsberaad en de NCTV.

Hier geen survivallessen en EHBO voor scholieren zoals bij de Finnen of getrainde burgerparaatheid op het niveau van wijk of buurt, zoals bij de Noren en de Zweden 

Met survivallessen en EHBO voor scholieren zoals bij de Finnen zullen de gemeenten zich niet gaan bezighouden. Bij ons gaat het lokaal bestuur over de gebouwen en niet over de inhoud van het curriculum. Getrainde burgerparaatheid op het niveau van wijk of buurt, zoals bij de Noren en de Zweden, zie ik ook nog niet zo snel gebeuren. Bij ons komt het voorlopig niet verder dan een proefballonnetje over terugkeer van de actieve opkomstplicht, maar dat is dan weer een zaak van het Rijk.

Te voorspellen valt dat er wel een prominente rol zal zijn weggelegd voor de ‘meekoppelende belangen’. Een toverformule die eerder al werd ingezet om de grote transities op het gebied van energie, duurzaamheid, mobiliteit, landbouw en nog meer behapbaar te maken.

Het komt er in het kort op neer dat we de straat niet langer openbreken voor verbreding van de riolering alleen. We gaan er ook aan denken tegelijkertijd tramrails te leggen voor duurzaam OV, bomen tegen de hittestress te planten en straks mogelijk ook schuilgelegenheden, schuttersputjes of andere weerbaarheidsvoorzieningen in te graven. En dat alles bij voorkeur op het moment dat er toch al onderhoud op de planning stond.

Hier pakken we het meteen integraal aan, met eerst veel praten en participeren 

Integraliteit om je vingers bij af te likken, met alle nadelen van dien. In weerwil van de grote maatschappelijke behoefte aan een daadkrachtige overheid zullen de opgetelde wensen- en eisenlijstjes concreet resultaat juist vertragen.

Dat hoeft niet heel erg te zijn, want ook het proces van praten met de minister en de veiligheidsorganisaties, het participeren van bewoners en het oplijnen van de uitvoering draagt al bij aan onze ‘mentale voorbereiding’ op de oorlog die volgens Rutte nog zeker een jaar of vijf tot zeven op zich laat wachten.

Deze column verscheen op 23 december 2024 bij Romagazine.nl