Ooit verruilden we de Amsterdamse binnenstad voor suburbia. Wijk in opkomst, eengezinswoning, school om de hoek. Alles voor de kids. Bijna dertig jaar later leken we terug te gaan. Flatje op de Oostelijke eilanden. Gebouwd voor de sociale huur, nu te koop voor de hoofdprijs. Kade op de zonkant, bootjes voor de deur. Locatie, locatie, locatie. Boven op die hoofdprijs twee verrassingen: erfpacht niet eeuwigdurend afgekocht, binnenkort over naar stadsverwarming. Toch maar niet bieden dan.

Warmte tot in de eeuwigheid

Want met de alternatieven voor aardgas wil het voorlopig niet vlotten. De kleinschalige pilots met de aardgasvrije wijken leiden een kwijnend bestaan. De zonnepanelen gaan aan hun succes, de salderingsregeling en het overbelaste stroomnet ten onder en warmtenetten komen nauwelijks van de grond. De Haagse wethouder voor de energietransitie, Arjen Kapteijns, moest een maand geleden aankondigen dat zijn plannen om de warmte voor 45.000 tot 60.000 woningen aan te besteden voorlopig in de ijskast zouden gaan. Marktpartijen zouden de businesscase voor aanleg en exploitatie van twee grote warmtenetwerken niet kunnen rondkrijgen. En dat terwijl het juist hier zo kansrijk leek. Een grote transportpijp voor warmte van de industrie in het Rotterdamse havengebied komt binnenkort in Den Haag uit. Precies op de plek waar na het fossiele tijdperk de warmte tot in de eeuwigheid via geothermie uit de grond en via aquathermie uit het water zal komen.

Schrikbeeld van nieuwe CV-ketels

Maar zo ver is het nog niet. Op dit moment krijgen private partijen niet genoeg zekerheden voor de enorme investeringen die voor een warmtenet nodig zijn, nog afgezien van de onzekerheid over de prijzen die ze straks kunnen vragen van de klanten die de gedwongen nering moeten gaan afnemen. 

De Wet gemeentelijke instrumenten warmtetransitie is er nog niet en de Wet Collectieve Warmtevoorziening laat ook nog wel even op zich wachten 

Om vaart te houden in de energietransitie zou het zo mooi zijn geweest als nu het momentum gepakt kon worden om – tegelijk met de isolatieprogramma’s – het corporatiebezit in de energielekkende stapelbouw aan te sluiten op het warmtenet. Maar de Wet gemeentelijke instrumenten warmtetransitie is er nog niet en de Wet Collectieve Warmtevoorziening laat ook nog wel even op zich wachten, is de inschatting van wethouder Kapteijns. Weg zekerheid voor investeerders. Kapteijns voorziet dat de corporaties straks gewoon weer cv-ketels zullen moeten vernieuwen om straks als de wetten en zekerheden er wel zijn, opnieuw te gaan investeren en verbouwen voor warmte uit de warmtepijplijn.

Dat de kwestie van de kosten voor bewoners en de dreiging van nieuwe cv-ketels snel acuut kan worden, blijkt uit de hoogoplopende fittie tussen de Amsterdamse corporaties en Vattenfall. De corpo’s sluiten per direct geen woningen meer aan op stadsverwarming, nadat Vattenfall de tarieven plotsklaps met dertig procent had verhoogd. Dat was niet afgesproken.

De autarkist in mij 

Naast een gebroken belofte is dit voor bewoners in Amsterdam-Noord en Zuidoost een enorme knauw in het vertrouwen – zo dat er al was – in het heil van de energietransitie. Ooit aangeprezen als goed voor de wereld én de portemonnee, bleek men nu tweehonderd euro duurder uit. Ze gaan vast wel weer met elkaar om tafel, maar voor nu schermen de corporaties richting Vattenfall met een Plan B waarin nieuwe cv-ketels inderdaad een prominente rol spelen.

Ooit aangeprezen als goed voor de wereld én de portemonnee; nu blijkt men tweehonderd euro duurder uit 

Anti-fossiele scherpslijpers zullen betogen dat die warmtenetten toch al een slecht idee waren omdat ze voorlopig alleen gedijen bij overtollige warmte uit stinkende ouderwetse, energie-intensieve industrie. Maar dat is uiteindelijk niet mijn punt, net zomin trouwens als het beeld van Siberiërs in hemdsmouwen voor het open raam omdat de radiatoren in de wijk centraal afgestemd staan op standje heet. Tegenwoordig kun je wel degelijk aan de thermostaatknop draaien, laat ik mij vertellen.

Nee, het is meer de autarkist in mij die zich wantrouwig verzet. Op mijn werkplek in het stadhuis moeten wij ons al een ‘Warme-Truien-Dag’ voor het klimaat laten welgevallen. Wat nu als de warmteprovider of de VVE straks besluit dat we solidair zijn met de ijsbeer? Dan zullen we vruchteloos aan de radiatorknop draaien.

Het was een mooi plekje daar aan de kade, ik had er graag willen wonen (we waren toch vast overboden). Waar ik niet rouwig om ben is het warmtenet dat mij nog even bespaard zal blijven.

Deze column verscheen eerder op romagazine.nl