Kappen voor de natuur en planten voor het klimaat. Natuur en milieu worden vaak in een adem genoemd, maar zo eenvoudig is het niet. En dan hebben we het nog niet eens over de burgers die ook iets over bomen in hun leefomgeving te zeggen willen hebben. Of beter: laten we het daar wel over hebben.

In Schoorl willen ze hun Dennen houden. Althans, wat daarvan over is. De Schoorlse Duinen aan de Noord-Hollandse kust werden tussen 2009 en 2011 geteisterd door grote, vaak aangestoken, duin- en bosbranden. Honderden hectaren bos gingen verloren. Natuurlijk zat Staatsbosbeheer daar niet achter, maar daar is kennelijk wel gedacht: never waste a good crisis.

Waar dood hout elders in het bos blijft liggen, werd hier heel goed opgeruimd. Sterker nog, op het nablussen volgende ingrijpende ‘natuurherstelwerkzaamheden’ waarbij opnieuw bomen sneuvelden en shovels het terrein ingingen om duinvalleien af te plaggen tot leefgebied voor bijzondere planten en dieren die gedijen in natte natuur.

Om het karwei af te maken wil Staatsbosbeheer nu in totaal nog eens een vierkante kilometer dennenbos kappen. Dat valt niet lekker in Schoorl en omstreken. Uit de blogs van de boswachter blijkt dat ze bij Staatsbosbeheer heel goed snappen waar de schoen wringt en dat ze daarom ‘transparant’ te werk willen gaan. Het betekent dat men graag bereid is het ecologische verhaal nog eens uit te leggen, maar dat de ingezette lijn wordt doorgezet.

Aard Mos, initiatiefnemer van de Schoorlse actiegroep tegen bomenkap, zei daarover tegen De Volkskrant: “Ik snap best wat ze willen hoor: verstuiving, verdrassing, plantjes. Maar wij willen dat die bomen blijven staan. En tachtig procent van de bewoners van Groet en Schoorl, de mensen bij de visboer of de kapper, is het met ons eens. Misschien vijf procent is voor die plannen, maar dat zijn intellectuelen.”

Kortom, SBB heeft niks geleerd van het burgerverzet tegen boskap onder aanvoering van actiegroep ‘De Woudreus’ in het Fries-Drentse grensgebied, niet van de opstand bij Hollandsche Rading in het Gooi en niet van de aanpak in De Brabantse Peel waar notabene achteraf werd geconcludeerd: ‘zo doen we het dus nooit meer’.

Maar er is ook goed nieuws. Een plan voor honderdduizend hectare extra bos in Nederland tegen de klimaatverandering. Een initiatief gepresenteerd tijdens de Nationale Klimaattop in Rotterdam van oktober vorig jaar. Resultaat van samenwerking tussen natuur- en milieuorganisaties, houtverwerkers, papier- en kartonindustrie, chemische industrie, timmerfabrieken, boseigenaren en bosbeheerders.

Dirk Sijmons is er ook voor. Toch heeft de landschapsarchitect, voormalig SBB-er en ex-Rijksadviseur zijn bedenkingen. Die stonden uitgebreid in het decembernummer van RO-magazine. Het kwam er kort gezegd op neer dat hij het een mooi initiatief vindt, maar dat het niet alleen moet gaan over de binnenlandse houtproductie en -toepassing, maar ook over ecologie en ruimtelijke kwaliteit. Anders krijg je de mensen niet mee en mis je kansen.

De crux bij dit soort kwesties rond kappen en planten lijkt steeds dezelfde: we mogen niet meebeslissen. Staatsbosbeheer beheert niet alleen, maar bepaalt ook. Bijvoorbeeld dat we het duinbos niet zien als CO2-compensatie voor decennia van kolenwinning (met mijnstutten uit het bos), maar als een woekering van succesvolle exoten. Dat helmgras en bomen werden aangeplant tegen het verstuiven van onze kustbescherming, maar moeten wijken voor dynamiek (verstuiving), natte natuur en (steeds minder) zeldzame planten en dieren.

Ook het plan voor honderdduizend hectare extra bos stevent af op problemen. Niet vanwege een beheerder die beslist, maar door de aard van de afspraak: een deal tussen stakeholders waarin geen wezenlijke rol lijkt weggelegd voor burgers.

Als we initiatief in en beheer van de leefomgeving echt dichter bij de burger willen brengen, moeten we ook kijken naar waar we beheerders over laten beslissen en wat gewoon in de Gemeenteraad en Provinciale Staten thuishoort. We moeten ook voorkomen dat burgers straks tegen de voldongen feiten van een ‘bosakkoord’ aanlopen. De mensen bij de visboer en de kapper hebben het daar niet zo op en ze laten het er tegenwoordig niet bij zitten.

Bas van Horn

Deze column werd op 5 januari 2017 geplaatst op ROmagazine.nl