Hoe gaan we in 2050 tien miljard monden voeden? Bij online platform GeenStijl hebben ze het eenvoudige antwoord. Gewoon bestellen: ‘tien miljard Big Mac’s alstublieft!’ Misschien zit de bewust onbesuisde website daarmee dichter bij de waarheid van straks dan we nu denken.

De wereldbevolking groeit van een kleine zeven miljard zielen nu, naar misschien wel tien miljard in 2050. In theorie is het mogelijk om al die mensen van een degelijk dagrantsoen te voorzien. Als we dat doen zoals we het nu doen, dan eten we daarbij ook de aarde zelf op.

Intensieve landbouw put de bodem uit, kunstmest en bestrijdingsmiddelen vervuilen de grond en drinkwater wordt schaars omdat vooral voor vlees en zuivel extreem veel water nodig is. En dan heb ik het nog niet eens over het dierenwelzijn. Al die plantaardige eiwitten die we verbouwen om beesten mee te voeren, kunnen we ook direct zelf opeten. Eureka! Minder uitputting, vervuiling en dierenleed. Genoeg te eten voor iedereen.

Om het idee te promoten riep de VN 2016 uit tot het ‘Jaar van de Boon’. Inmiddels heeft zelfs onze regering het idee omarmd dat ‘het roer om moet’ in de landbouw en voedselproductie, al zoekt minister Carola Schouten nog even hoe dat roer dan precies om moet zonder het boerenbelang en de vaderlandse economie onredelijk te beschadigen.

Gammele gezondheidsclaims

Ondertussen wordt de druk opgevoerd, onder meer met het rapport van een commissie geïnitieerd door het gerespecteerde medisch-wetenschappelijke tijdschrift The Lancet. Een groep van zevenendertig internationale wetenschappers onder leiding van Dr. Walther Willet van Harvard University pleit daarin voor de ‘Grote Voedsel Transformatie’. De boodschap: eet minder dieren (vlees) en dierlijke eiwitten (zuivel), eet meer granen, groenten en noten. Goed voor de wereld, goed voor de gezondheid.

Er is naast bijval ook de nodige kritiek op het EAT-rapport. Dr. Willet zou meer activist dan wetenschapper zijn. Zijn commissie baseert zich exclusief op betwist voedings-epidemiologisch onderzoek. Op de gezondheidsclaims van zijn plantaardig dieet valt wel wat af te dingen, de gezondheidsrisico’s van vleesconsumptie worden overdreven en het gebrek aan inname van essentiële voedingsstoffen bij een plantaardig dieet weggemoffeld. Die kritiek komt onder meer van de – aan Harvard opgeleide – psychiater en voedingsadviseur Georgia Ede.

Ik heb er allemaal geen verstand van. Ik heb meer in het algemeen moeite met oplossingen die vragen dat we ‘allemaal iets anders gaan doen dan we doen’ omdat dat beter is. Want dat doen we dan meestal niet allemaal. Zeker niet minder vlees, vis en zuivel eten op het moment dat een aanzienlijk deel van de wereldbevolking zich die eindelijk permitteren kan.

Een ‘Jij-Bak’

Daar kwam onlangs nog iets bij. In het Vlaamse tijdschrift Knack pleitte voedingsbiotechnoloog Frédéric Leroy van de Vrije Universiteit Brussel (VUB) voor een milieu- en diervriendelijker productie van vlees. Hij gaat niet mee in het ‘anti-vlees discours’, zoals Knack dat noemt.

Dat komt hem, volgens zijn zeggen, te staan op verdachtmakingen. Hij zou een rechtse complotdenker zijn of een verlengstuk van de vleeslobby. Hij is immers voorzitter van de Belgian Association for Meat Science and Technology. Volgens Leroy een strikt wetenschappelijk instituut dat geen geld van de vleesindustrie krijgt, maar toch.

Hij slaat terug met een stevige ‘jij-bak’ richting EAT en The Lancet. EAT is volgens Leroy een Noorse non-profit organisatie van goedbedoelde wetenschappers, maar ook van ideologen met een missie en organisaties met financiële belangen die The Lancet voor het karretje hebben gespannen. Leroy wijst op de link tussen EAT en de World Business Council For Sustainable Development (WBCSD), een platform van grote spelers uit de voedingsindustrie.

Veggie Burgers

Onder andere Nestlé, Pepsico en Unilever zouden in ‘De Grote Voedseltransformatie’ een nieuw businessmodel zien. De CEO van Pepsico noemt de toekomst veganistisch, Nestlé gaat in vegetarisch vlees, net als Unilever dat De Vegetarische Slager kocht. Alan Jope, de Schotse opvolger van Paul Polman als topman bij Unilever, zei bij zijn aantreden te kiezen voor ‘onderscheidende duurzame producten met een hoge winstmarge.’

Dat zit zo, legt Leroy uit in Knack. Je gebruikt zeer goedkope grondstoffen zoals eiwitextracten, zetmeel en olie. Die behandel je tot een eindproduct dat lijkt op vlees, kaas of melk. Dat levert een enorme toegevoegde economische waarde op.

Zo gaan de voedingsgiganten aan de haal met onze goede bedoelingen! Maar is dat erg? Het ontbreken van essentiële voedingsstoffen is vast op te lossen met toevoegingen en dik worden kun je van alle snacks. Mijn bezwaar tegen ‘De Grote Voedseltransformatie’ – we gaan heus niet allemaal opeens bonen eten voor een betere wereld – wankelt. Want deze voedingsmultinationals zijn wel gamechangers.

Van den Berg & Jurgens (later Unilever) heeft ons margarine leren eten in plaats van boter. Nestlé koopt wereldwijd zoetwatervoorraden en heeft de voedingsvoorhoede al aan de sojamelk. Mc Donalds heeft met zijn Big Mac een gestandaardiseerd kwaliteitsproduct gemaakt dat wereldwijd wordt gegeten. Het kan heel goed zijn dat ze het bij GeenStijl goed gezien hebben: ‘tien miljard Veggie Burgers alstublieft!’

Bas van Horn

Deze column verscheen op 6 februari 2019 op romagazine.nl