Alles moet anders. Hoe we wonen, werken, recreëren, bouwen, verbouwen. Alles in transitie voor energie, klimaat en de houdbaarheid van onze planeet. Alleen de verhouding bebouwd- en onbebouwd gebied blijft bij vrijwel al onze stad- en landmakers onaangetast. Hooguit een derde voor de groeiende bevolking, twee derde voor de landbouw en de natuur. En dan maar volhouden dat ons land zo vol is. Waarom eigenlijk?

Voor een deel uit nostalgie naar een tijd waarin deze verdeling weerspiegelde hoe we leefden en ons brood verdienden. Voor een deel omdat het platteland voor natuur wordt aangezien en er om die reden geen hectare vanaf mag. 

Er worden ook meer praktische redenen aangevoerd. Meer functies op minder oppervlak betekent minder verkeer. Hogere dichtheid biedt draagvlak voor voorzieningen en we bereiken die dichtheid niet als overal mag worden gebouwd. Geografische dwang voor het goede doel: echte hoogstedelijkheid in de stad, minder verkeer en behoud van het groen buiten de stad.

Buitenmensen tellen hun zegeningen (rust en ruimte) en vertrouwen op de vrijheid die de eigen auto geeft 

Maar voor wie is die hoogstedelijke binnenstad eigenlijk? 

Niet voor de mensen die eruit geduwd zijn richting suburbia en zich daar inmiddels op hun plek voelen. Zij koesteren het idee dat ze naar de stad zouden kunnen gaan voor cultuur en vertier, maar doen het meestal niet. 

En al helemaal niet voor de plattelanders die hoofdschuddend huiswaarts keren als ze dan toch eens naar de stad zijn geweest. 

Voor deze buitenmensen is de druk op het voorzieningenniveau in hun eigen woonomgeving eigenlijk niet zo’n punt, zegt economisch geograaf Felix Pot, die onlangs promoveerde op de bereikbaarheid van voorzieningen op het platteland. Laat staan dat ze de bruisende stad missen. Ze tellen hun zegeningen (rust en ruimte) en vertrouwen op de vrijheid die de eigen auto geeft.

En waarom zouden we niet vaker in het buitengebied gaan wonen als we weten dat ruim opgezette woonwijken met een tuintje voor en achter veel gezonder en biodiverser zijn dan het agro-industriële platteland of de verdichtte stadswijken? In welk scenario voor een nieuwe, duurzame landbouw staat dat we daarvoor precies zoveel ruimte nodig hebben als nu voor onze landbouw die met bulkopbrengsten concurreert op de internationale markt?

Wat is er eigenlijk mis met meer verplaatsingen als we de verbrandingsmotor uitbannen? 

Wat is er eigenlijk mis met meer verplaatsingen als we de verbrandingsmotor uitbannen en het geluid en de slijtage van onze kunststof banden terugdringen? Klimaatbestendigheid van (wegen) infrastructuur is natuurlijk een punt, maar toch vast aanzienlijk minder bij nieuwe infrastructuur dan bij bestaande infra.

En nu we het toch hebben over klimaatadaptatie in plaats van de al goeddeels verloren zaak van de mitigatie: zullen inwoners van nieuwe, groene woonwijken buiten de stad niet veel weerbaarder zijn tegen veranderende klimaatomstandigheden dan opeengepakte stadbewoners? Of willen we daar in ons land van collectieve oplossingen niet aan?

Deze column verscheen bij Romagazine.nl op 20 september 2023