Er was eens een ministerie van VROM. Daar deden ze aan Wonen, Ruimte en Milieu. Dat was meteen ook het probleem. Wonen wilde bouwen waar mensen willen wonen. Ruimte wilde bouwen waar mensen zouden moeten willen wonen. Milieu gooide roet in het eten van eenieder die een schop in de grond wilde steken. De Tweede Kamer wil dat ministerie terug.

Rijksplanologie was al een tijdje afgeschaft. We deden niet meer aan blauwdrukken van bovenaf. Verantwoordelijkheden werden ‘zo dicht mogelijk bij de mensen’ gelegd. Decentralisatie was democratisch en – als je het goed zou doen – ook nog goedkoper. Bij VROM vroegen ze zich af waartoe ze nog op aarde waren als alles toch decentraal werd geregeld. De directeuren-generaal van het ministerie bevochten elkaar niet zozeer, maar negeerden hun collega’s waar het kon en regelden de eigen zaken.

De secretaris-generaal die geacht werd VROM bij elkaar te houden kreeg ondersteuning van een eigen strategieclubje. Ik mocht er ook bij. We brachten de schurende belangen en controversiële thema’s binnen het departement op tafel. Maar voor te zeggen viel of het hielp, werd VROM verdeeld over Verkeer en Waterstaat en Binnenlandse Zaken. De VROM’ers raakten verstrooid en nog een beetje meer verweesd.

Nog even en die Omgevingswet is er, maar daar kan de Tweede Kamer niet op wachten

Ondertussen was het crisis en gebeurde er sowieso weinig in de fysieke leefomgeving. Maar ook daar zou ooit een einde aan komen – en dan moest het niet zo zijn dat bestuurlijke spaghetti en regelneverij voortvarend bouwen in de weg gingen staan. De Crisis- en Herstelwet was het tijdelijk breekijzer en de Omgevingswet zou alles definitief makkelijker en mooier maken.

Nog even en die Omgevingswet is er, maar daar kan de Tweede Kamer niet op wachten. Het moet nu anders, beter en sneller. Wie ‘doorzettingsmacht’ zegt is af, maar een Deltaplan bouwen, grote aangewezen locaties en een minister die er bovenop zit, moeten er snel komen.

Bij het nieuwe VROM gaan sommigen nog meer bouwlocaties in en rond de stad bij elkaar sprokkelen. Anderen storten zich op Almere Pampus en weilandlocaties. Weer anderen claimen ruimte voor windmolens en zonneparken. Daarnaast zijn er stikstof, PFAS en Natura 2000-kwesties te tackelen. Vanwege de afspraken van Parijs en Frans Timmermans moet het nieuwe bouwen bovendien duurzaam, energieneutraal en circulair. Ondertussen is iedereen op zoek naar eenvoudig te openen blikken bouwvakkers en bouwmaterialen. Waar ook nog iemand naar moet kijken: de businesscase voor bouwers.

De secretaris-generaal van VROM bedenkt dat de minister het beste gediend is als er, naast de experts op al die terreinen, ook nog een strategieclubje komt om de schurende belangen binnen het ministerie van Wonen, Ruimte en Milieu op een lijn te brengen. De bosmarmot (Groundhog) heeft gesproken. Het is opnieuw voorjaar 2008.[1]

Bas van Horn

[1] In de Verenigde Staten en Canada wordt op twee februari een folkloristisch feestje gevierd. De bosmarmot (groundhog) komt uit zijn winterslaap en verlaat zijn hol. De feestgangers kijken toe of de marmot omkeert en zijn hol weer ingaat (nog zes weken winter) dan wel buiten blijft (het is lente!). In de komische film Groundhog Day raakt een lokale reporter, gespeeld door Bill Murray, in een tijdloop. Hij is gedoemd dezelfde Groundhog Day steeds opnieuw te beleven.

Deze column verscheen op 10 maart 2020 bij romagazine.nl